Wayfinding

Het vinden van een afdeling in een ziekenhuisomgeving kan lastig zijn. De stress van het omgaan met gezondheidsproblemen, gecombineerd met de uitdaging om de juiste weg te vinden in een (onbekende) omgeving kan de patiëntbeleving beïnvloeden.

Maar wat als er een manier bestaat om het vinden van de weg in een ziekenhuis eenvoudiger te maken? Hier komt de ontwerp discipline wayfinding om te hoeken kijken, met het potentieel om de patiëntbeleving te verbeteren in een ziekenhuis omgeving.

Wayfinding ontwerp is een multidisciplinair vakgebied welke de principes van cognitieve psychologie en menselijk gedrag combineert in een effectieve informatie en navigatie systeem.

In de context van ziekenhuizen is het doel van wayfinding verschillende cruciale vraagstukken aan te pakken:

• Hoe kunnen we het patiënten eenvoudiger maken om hun weg te vinden?
• Welke ontwerp principes kunnen helpen om een ziekenhuisgebouw eenvoudiger en overzichtelijker te maken?
• Hoe kunnen we een meer gastvrije en toegankelijke omgeving creëren voor alle gebruikers, inclusief voor mensen met een handicap?

In dit artikel zullen we het belang van wayfinding principes in ziekenhuizen verkennen. De uitdagingen die we daarbij tegenkomen en de innovatieve oplossingen die de manier waarop patiënten navigeren in zorginstellingen zullen verbeteren.

Door de rol van zowel traditionele als digitale wayfinding-tools te onderzoeken, zullen we het potentieel van goed ontworpen wayfinding belichten om bewegwijzering in ziekenhuizen te verbeteren. Het doel is een verbeterde patiëntervaring en uiteindelijk bij te dragen aan verminderde stress bij het bezoeken van een ziekenhuis.

De uitdagingen van ziekenhuis bewegwijzering

Oriënteren en navigeren in een ziekenhuis omgeving kan voor patiënten, bezoekers en zelfs medischestaf een uitdaging zijn. Met wayfinding onderzoek kunnen kijken we door de 'ogen' van de gebruikers en begrijpen de knelpunten en succesfactoren van effectieve bewegwijzering.

In dit hoofdstuk verkennen we de belangrijkste uitdadingen rondom bewegwijzering en gaan dieper in waarom deze problemen kunnen ontstaan.

A. Complexiteit van gebouwen

Bewegwijzering 'wijst' mensen de weg in gebouwen en omgevingen. Een ziekenhuis gebouw is doorgaans een groot gebouw met meerdere verdiepingen, vleugels en afdelingen. Een ziekenhuis heeft kan wel tot meer dan 100 verschillende afdelingen bestaan, van Spoedeisende hulp, Intensive Care Unit (ICU), Chirurgie, Interne Geneeskunde tot Orthopedie, Radiologie en Oncologie. Hieronder kunnen nog vele sub specialismen vallen. Vanwege het grote aantal afdelingen en specialisten is een ziekenhuis gebouw vaak groot, verbonden door pleinen en gangen.

Waarom kan een ziekenhuisgebouw een ingewikkelde of verwarrende layout hebben?

• Door uitbreiding en renovaties kunnen gebouwen in de loop van de tijd aangepast zijn. Uitbreiding van vleugels en/of bijvoorbeeld een aangebouwd gebouw kan leiden tot een verwarrende layout.
• Door functionele vereisten van afdelingen kan een gedeelte van ziekenhuis niet toegankelijk zijn. Hierdoor kan het zo zijn dat je om een bepaalde afdeling te bereiken, je via een omweg er kan komen.

Hoe beïnvloedt (gebouw) complexiteit patiënten en bezoekers?

• Een ingewikkelde layout brengt verhoogde stress met zich mee. Kan ik de afdeling wel vinden? Ben ik op tijd?
• Moeite met het vinden van afdelingen. Waar is afdeling xx? Hoe kom ik bij de afdeling?

Waarom zijn ziekenhuisomgevingen van nature stressvol?

• Door gezondheidsproblemen en emotionele aard kan een ziekenhuis stressvol ervaren worden. Wat heb ik? Kan de arts mij helpen?
• Door tijdgebonden afspraken en procedures in een ziekenhuis. Ben ik op tijd? Waar is...?

Hoe beïnvloedt deze stress de bewegwijzering?

• Door verhoogde stress hebben mensen (doorgaans) een verminderd vermogen om informatie te verwerken. Waar moet ik kijken?
• Door een verhoogde afhankelijkheid van intuïtieve verwijzingen. Hoe werkt de bewegwijzering?

Wat zijn de unieke bewegwijzerings-uitdagingen waarmee verschillende gebruikers worden geconfronteerd?

• Patiënten, bezoekers zijn niet bekend zijn met de indeling van gebouw. Waar is wat?
• Patiënten, bezoekers hebben cognitieve of fysieke beperkingen. Kunnen moeite hebben met het verwerken van de informatie.
• Anderstaligen en/of hebben moeite met lezen van de bewegwijzering.

Waarom is het belangrijk rekening te houden met gebruikers-behoeften bij het ontwerpen van bewegwijzering?

• Het waarborgen van toegankelijkheid en inclusiviteit uitgangspunten, design-for-all concept.
• Het risico op desoriëntatie verminderen
• Op tijd voor een afspraak
• Consistente informatie voorziening richting een patiënt en bezoeker geeft rust in het oriënteren en navigeren in een (onbekende) omgeving.

Waarom kan het moeilijk zijn consistentie te handhaven in ziekenhuis-bewegwijzeringssystemen?

• Door de verscheidenheid aan systemen en informatievoorziening rondom patiënteninformatie.
• Informatie zoals op de website, oproepbrief, receptiebalie, ticket, verwijsbrief en bewegwijzering dient consistent te zijn voor een duidelijk beeld richting de patiënt, bezoeker.

Door deze uitdagingen te onderzoek in een wayfinding research, begrijpen we de gebruiker en indefircieren daarmee knelpunten en succesfactoren.

Wayfinding strategie voor ziekenhuizen

In dit hoofdstuk bespreken we verschillende manieren van verwijzen die kunnen helpen bij het verbeteren van oriëntatie en navigatie in het ziekenhuis. Door deze strategieën te implementeren, worden ziekenhuizen gebruiksvriendelijker en toegankelijker, waardoor stress, die gepaard gaan met het navigeren door zorginstellingen, verminderd kan worden.

1. Een goed doordachte bewegwijzering
   Deze omvat duidelijke, beknopte en gemakkelijk te begrijpen borden op belangrijke beslissingspunten, zoals bij ingangen, gangen, liften, trappen en afdelingen. Zorg voor consistentie in ontwerp, kleuren en typografie voor een duidelijke manier van communiceren.

Voorbeeld: Een ziekenhuis kan een vleugel indeling voor verschillende afdelingen creëren, zoals bijvoorbeeld A, B, C, D, etc. waardoor het voor gebruikers gemakkelijker wordt om hun bestemming te volgen.

2. Oriëntatiepunten en visuele herkenningspunten:
   Het opnemen van oriëntatiepunten en visuele herkenningspunten in de ziekenhuisomgeving kan helpen bij de oriëntatie en het gemakkelijker maken voor gebruikers de route te onthouden.

Voorbeeld: Het plaatsen van onderscheidende kunstwerken, architectonische kenmerken of kleurenschema's als herkenningspunten in het ziekenhuis.

3. Digitale wayfinding:
   Digitale wayfinding, zoals interactieve kiosken, mobiele apps en touchscreens, kan realtime informatie en gepersonaliseerde aanwijzingen bieden om gebruikers te helpen hun weg door het ziekenhuis gemakkelijker te vinden.

Voorbeeld: Digitale schermen in het ziekenhuis voor het tonen van relevate informatie voor gebruikers. Waar ben ik? Waar kan ik afdeling xx vinden? En hoe kom ik daar?

4. Personeelstraining en ondersteuning:
   Zordragen dat medische staf en personeelsleden goed op de hoogte zijn van de bewegwijzering systematiek en tone-of-voice richting patiënten en bezoekers.

Voorbeeld: Een ziekenhuis zou trainingssessies kunnen aanbieden aan medewerkers om hen vertrouwd te maken met de bewegwijzering en hen te leren hoe ze bezoekers effectief kunnen helpen bij het navigeren door het ziekenhuis.

5. Inclusief ontwerp en toegankelijkheid:
   Ziekenhuizen moeten toegankelijk zijn voor iedereen, inclusief mensen met beperkte mobiliteit, slechtzienden of slechthorenden.

Zorg ervoor dat de (digitale) bewegwijzering rekening houdt met deze groepen door middel van duidelijke, contrastrijke lettertypen, tactiele elementen, braille en auditieve signalen waar nodig.

Voorbeeld: Een ziekenhuis kan tactiele vloermarkeringen en brailleborden implementeren om slechtzienden te helpen bij het navigeren door het gebouw en het vinden van de juiste diensten.

Door het implementeren van deze bewegwijzering strategieën en het aanpakken van knelpunten en succesfactoren, kunnen zorginstellingen de gebruikerservaringen van patiënten, bezoekers en personeel aanzienlijk verbeteren. Dit leidt tot minder stress, een verhoogde tevredenheid en uiteindelijk betere resultaten voor de gezondheidszorg.

Digitale wayfinding in ziekenhuizen

Digitalisering in bewegwijzering is belangrijk voor het verbeteren van de algehele gebruikerservaring in een ziekenhuis. Digitale tools bieden real-time informatie, gepersonaliseerde routes en aanvullende hulpbronnen om patiënten en bezoekers te assisteren bij het navigeren door complexe ziekenhuisomgevingen.

In dit hoofdstuk bespreken we voorbeelden en use-cases voor digitale wayfinding.

1. Real-time informatie:
   Digitale bewegwijzering kan real-time informatie en updates bieden over bijvoorbeeld wachttijden, routes en waar je bent in een ziekenhuis.

Voorbeeld: Een ziekenhuis kan digitale informatieborden implementeren om actuele wachttijden voor de spoedeisende hulp en/of andere afdelingen weer te geven, zodat patiënten en bezoekers goed geïnformeerd.

2. Integratie met sociale media en online communicatie:
   Het integreren van sociale media en online communicatieplatforms om patiënten en bezoekers te helpen bij het plannen van hun bezoek, het ontvangen van belangrijke (route) informatie en het delen van feedback.

Voorbeeld: Een ziekenhuis kan een chatbot inzetten om gebruikers te assisteren bij het navigeren, het stellen van vragen en het plannen van afspraken.

3. Digitale schermen:
   Interactieve schermen kunnen patiënten realtime informatie over geven hun bestemming, of aanwijzingen en aanvullende diensten zoals het vinden van een nabijgelegen toiletten of koffiecorner.

Voorbeeld: Een ziekenhuis kan interactieve schermen of een kiosk plaatsen bij de ingang en op elke verdieping installeren, waar bezoekers persoonlijke route informatie kunnen ontvangen.

4. Mobiele informatie :
   Mobiele informatie voor het tonen van relevante informatie rondom bewegwijzering, zoals routes en bestemmingen in het ziekenhuis. Mogelijk met voorbeelden op een plattegrond, zoals waar sta je nu, waar kan ik afdeling xx vinden?

Voorbeeld: Een ziekenhuis kan de informatie in een mobiele omgeving tonen, die gelinkt is aan de website van het ziekenhuis.

5. Augmented reality (AR) bewegwijzering:
   AR-technologie kan gebruikt worden om digitale informatie, zoals pijlen en teksten, direct op de fysieke omgeving te projecteren via de camera van een smartphone.

Voorbeeld: Een AR-navigatie (App) die gebruikers begeleidt met behulp van digitale aanwijzingen die overlappen met de werkelijke omgeving.

Met het implementeren van digitale bewegwijzering in ziekenhuizen ontstaat er een integrale patiëntbeleving en benadering. Het uitgangspunt is technologie in te zetten voor een meer gepersonaliseerde route en realtime updates, wat resulteert in een verbeterde gebruikerservaring.

Scenario's voor wayfinding

In dit hoofdstuk bespreken we verschillende scenario's voor het verwijzen van gebruikers in een ziekenhuisgebouw. Een nieuw of bestaand ziekenhuis gebouw is doorgaans voorzien van ingang, uitgang, atrium, verdiepingen, gangen en afdelingen. Door gebruik te maken van een wayfinding strategie kunnen bestemmingen in een ziekenhuis 'gecodeerd' worden. Middels een verwijssleutel is het mogelijk bestemmingen eenvoudig te bereiken. Onderstaand een aantal voorbeelden:

1. Routenummers
   Het indelen van het ziekenhuis met routenummers. Dat houd in dat elke bestemming een routenummer krijgt. Patiënten, bezoekers gebruiken het routenummer om een bestemming te bereiken. Routenummers kunnen oplopend zijn, of gekoppeld aan bijvoorbeeld een verdieping.

Voorbeeld: Route 142, waarbij 1 voor verdieping 1 staat en 42 het opvolgende nummer. Op deze wijze kan je altijd terug vinden waar je je bevindt in een ziekenhuis.

2. Vleugel indeling
   Met vleugel indelingen worden stijgpunten zoals lift of trappen ingedeeld met een naam of letters. Bijvoorbeeld A, B, C, D, etc. Bij vleugelindelingen word de letters doorgaans gevolgd door een cijfer, wat staat voor de verdieping.

Voorbeeld: C2, waarbij de C staat voor de vleugel en 3 voor de verdieping. Hierbij kan een toevoeging van een cijfer nog verdere specificaties weergeven, zoals C2-12. Waarbij 12 bijvoorbeeld de wachtruimte is op vleugel C verdieping 2.

3. Gebruiksvriendelijke (digitale) toevoegingen
   Met dit scenario voegen we tactiele en auditieve informatie toe aan het palet van scenario's voor het bereiken van anderstalige en/of hulpbehoevenden die bijvoorbeeld slecht ter been zijn, of verminderd zicht capaciteit hebben.

Voor het kiezen van een wayfinding scenario is het belangrijk dit te testen onder patiënten en gebruikers. Een scenario is gebouw, proces en gebruiker- gebonden. Een duidelijk en helder scenario geeft richting aan een rustige omgeving met een intuïtieve manier van verwijzen in het ziekenhuis.

Conclusie

Wayfinding design en strategie speelt een belangrijke rol in het verbeteren van de gebruikerservaring voor patiënten, bezoekers en medewerkers in ziekenhuizen.

Met het implementeren van een doordachte wayfinding strategie en scenario's kunnen gebruikers eenvoudiger oriënteren en navigeren. Dit verminderd stress en bespaart tijd en maakt het vinden van bestemmingen eenvoudiger. Het uitgangspunt is het verbeteren van de gebruikersbeleving wat bijdraagt aan een positief beeld van het ziekenhuis.

De uitrol van zowel vaste als digitale wayfinding-tools, zoals bewegwijzering en digitale displays, kan helpen bij een integrale aanpak en ervaring die afgestemd is op de eisen en behoeften van gebruikers.

In conclusie, een wayfinding ontwerp en strategie zijn onmisbaar voor het creëren van een toegankelijke, veilige en gebruiksvriendelijke omgeving in ziekenhuizen. Het is van groot belang dat ziekenhuizen en wayfinding designstudio's samenwerken om effectieve oplossingen te implementeren die patiënten, bezoekers en personeel helpen navigeren en zich op hun gemak te voelen in deze complexe omgevingen.